Działanie i skuteczność DBS - Dr n. med. Magdalena Boczarska-Jedynak

Czy zabieg Głębokiej Stymulacji Mózgu jest skuteczny?

Zabieg DBS-STN w chorobie Parkinsona jest niezwykle efektywny. Pozwala na istotną poprawę sprawności ruchowej, zmniejszenie sztywności mięśni, drżenia rąk i spowolnienia ruchowego a także redukcję dyskinez i okresów „wyłączeń”. Analiza wielu badań dotyczących DBS w chorobie Parkinsona pozwoliła określić średnią poprawę sprawności ruchowej na poziomie 52%. Jest to wartość uśredniona na podstawie oceny neurologicznej chorych przed i po zabiegu. Ocen efektu DBS przeprowadzana jest także na podstawie analizy jakości życia chorych i ich aktywności w zakresie codziennych czynności, a tu efekt DBS jest z reguły jeszcze większy. U wielu chorych DBS daje możliwość zmniejszenia dawki L-dopy, średnio o 62%. To również wartość pochodząca z analizy badań klinicznych, a nie reguła. U niektórych chorych DBS jest wartością dodaną do dotychczasowej farmakoterapii bez konieczności zmniejszenia dawki lewodopy.
Chorzy poddani zabiegowi DBS podkreślają ogólną poprawę możliwości wykonywania wszystkich tych czynności, których przed zabiegiem nie byli już w stanie wykonywać. Przykładem może być chory, który przed zabiegiem był w stanie pokonywać dystans kilkuset metrów, choroba ograniczała inne aktywności, w tym zabawę z wnukami oraz wykonywanie codziennych prac domowych. Po zabiegu bez problemu spaceruje po lesie pokonując kilka kilometrów, opiekuje się wnukami, robi zakupy, spotyka się z rodziną. Efekt DBS najlepiej mierzyć właśnie tym - porównaniem możliwości chorego i jakością jego życia przed i po DBS.
Wielu pacjentów po kilku miesiącach czy latach od zabiegu nie pamięta już tych najgorszych chwil w bezpośrednim okresie przed operacją. Czasem twierdzą, że nie widzą efektu działania stymulatora DBS bo wciąż muszą pobierać lewodopę i to w porównywalnych dawkach. Efekt działania DBS dostrzegają dopiero po wyłączeniu stymulatora, gdy doświadczą dawno już nieobecnego drżenia czy sztywności. Na pytanie jak wyglądało życie przed stymulatorem chorzy z reguły odpowiadają, że nie wyobrażają sobie powrotu do tamtych dni.

Każdy człowiek choruje inaczej. Nie ma też dwóch pacjentów z chorobą Parkinsona, których kompilacja objawów ruchowych i pozaruchowych byłaby identyczna. Każdy ma inną osobowość, nastawienie, oczekiwania, sytuację rodzinną, społeczną czy zawodową. Dla każdego DBS przyniesie więc inny efekt kliniczny w wymiarze ogólnoludzkim.
Należy jednak pamiętać, że korzyść z tego rodzaju leczenia jest bezwzględnie uwarunkowana właściwą kwalifikacją chorych do zabiegu. Zabieg DBS niesie bowiem z sobą nie tylko spodziewane korzyści, ale także potencjalne ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.

Jak długo działa DBS? Czy efekt jego działania może się wyczerpać?

Prawidłowo zakwalifikowany i zoperowany pacjent może spodziewać się długofalowego, stabilnego efektu DBS. W 5-letniej obserwacji korzyść z tego zabiegu pozostawała na tym samym poziomie poziomie. Pomimo postępu choroby działanie DBS utrzymuje się, a możliwość modyfikacji parametrów stymulacji pozwala na kontrolę objawów ruchowych.

Jaki jest czas działania baterii stymulatora DBS?

Bateria stymulatora wystarcza na 3-9 lat terapii. Jest to zależne od modelu stymulatora i parametrów prądu koniecznego do kontroli objawów ruchowych. Bateria nigdy nie wyczerpuje się z dnia na dzień. Za pomocą programatora lekarza i pilota pacjenta można sprawdzić jej stan. Gdy zbliża się czas wyczerpania baterii, chory zgłasza się ponownie do oddziału neurochirurgii, gdzie w znieczuleniu miejscowym wyjmuje się starą baterię i wkłada nową. Wymiana dotyczy tylko baterii a nie całego systemu. Elektrody domózgowe i przewód łączący pozostają na swoich miejscach, tych elementów nie wymienia się.

Realne oczekiwania - czego można spodziewać się po DBS?

W chwili obecnej nie ma skutecznej metody, za pomocą której można wyleczyć chorobę Parkinsona. Głęboka Stymulacja Mózgu, podobnie jak farmakoterapia, jest jedynie metodą leczenia objawowego. Oznacza to, że DBS nie wyleczy choroby Parkinsona i jej nie zatrzyma! Istnieją doniesienia o potencjalnym ochronnym (neuroprotekcyjnym) wpływie DBS na komórki dopaminowe, ale są one na razie wynikiem badań na zwierzętach doświadczalnych i nie potwierdzono ich u ludzi. Po zabiegu DBS choroba będzie postępowała w stałym tempie, indywidualnym dla każdego chorego.

DBS zmniejsza objawy choroby Parkinsona ale ich nie eliminuje w 100%. Sprawność ruchowa poprawi się, ale objawy zawsze będą widoczne. Jak bardzo? To również jest bardzo indywidualne, bowiem u części chorych udaje się uzyskać 90% poprawę sprawności a u niektórych tylko 30%. Efekt stymulacji zależny jest bowiem od wielu czynników: m.in. od postaci choroby, anatomicznej budowy mózgu, precyzji umiejscowienia elektrody i zaprogramowania stymulatora. Najważniejszym efektem stymulacji jest długofalowy efekt zmniejszający i łagodzący wahania stanu sprawności ruchowej oraz efekt przeciwdyskinetyczny. W praktyce oznacza to, że po zabiegu stan sprawności w ciągu dnia będzie płynny, bez gwałtownych pogorszeń i bez nadmiernych ruchów mimowolnych. Zaletą metody DBS jest 24-godzinny stały efekt stymulacji, zatem zwykle znacząco poprawia się również sprawność w drugiej części doby i sen nocny.

Po zabiegu zwykle możliwe jest zmniejszenie dawki leków doustnych, ale nie jest to reguła! Stymulator DBS można porównać do "elektronicznej lewodopy". W większości przypadków, gdy efekt stymulacji jest bardzo dobry, można znacznie zredukować dawkę leków. Prawie nigdy nie udaje się jednak całkowicie odstawić leków i po zabiegu chory nadal pobiera lekarstwa, ale w mniejszej dawce lub w dłuższych odstępach czasowych.

DBS działa tak jak lewodopa. Nie zmniejszy zatem tych objawów, których lewodopa nie poprawia - czyli tych objawów, które nadal obecne są w stanie najlepszej sprawności ruchowej ( zaburzenia postawy, zaburzenia mowy i połykania, inne objawy pozaruchowe).

Poprawa sprawności, stabilny stan objawów ruchowych w ciągu dnia i mniejsza dawka lewodopy powoduje, że chory może "cofnąć się w czasie" o kilka lat, do momentu gdy choroba Parkinsona nie była aż tak zaawansowana. Tego właśnie można spodziewać się po DBS.

Jak DBS zmienia życie pacjenta?

Obejrzyj film i poznaj historię pani Lucyny, która od wielu lat zmaga się z chorobą Parkinsona, a której zycie odmieniło się po zastosowaniu metody DBS.

Informacje o plikach cookie

Ta strona używa plików Cookies. Dowiedz się więcej o celu ich używania i możliwości zmiany ustawień Cookies w przeglądarce. Czytaj więcej...